Mijn opmerkingen over het oorlogsrecht (de Conventies van Genève) waren kennelijk iets te ingewikkeld voor Rutger Castricum en sommige lezers van GeenStijl. Daarom een nieuwe poging, nu in iets simpelere woorden.

Burgers (zoals journalisten) in een gewapend conflict mogen geen uniform dragen. Dat ligt juridisch bindend vast. Ik zelf ken ook geen collega-journalisten die net als ik sinds 2006 meerdere malen in Afghanistan zijn geweest die een gevechtspak hebben aangetrokken, het is mijzelf ook nooit gevraagd, ook niet tijdens een bezoeken aan risicovolle gebieden. De commandant van een bepaalde eenheid waarmee de journalist op pad gaat heeft daar ook geen zeggenschap over: de regels van het oorlogsrecht kunnen niet door een plaatselijke commandant worden ‘aangepast’. En als het waar is wat Rutger op de site van GeenStijl schrijft (“In dit geval heeft de commandant bevolen dat GeenStijl mee kon met de patrouille mits zij een camouflagetenue zouden dragen”), dan is die commandant in overtreding.
In 2006 zijn er gebeurtenissen geweest die het beleid ten aanzien van journalisten hebben doen veranderen. Documentairemaker Vik Franke schoot op Talibanstrijders nadat de accu van zijn camera leeg was en er dus weinig meer te filmen was – dit tijdens een hinderlaag tegen het team van commando’s waarmee hij op pad was. Een andere journalist maakte melding van het feit dat hij wapeninstructie had gekregen, weer een ander dat hij een uniform had gedragen. En er was, ook in 2006, een foto van een KRO-team in uniform. Dat leidde destijds tot vragen van de Nederlandse Vereniging van Journalisten, en tot vragen in de Tweede Kamer.

Het antwoord van de toenmalige minister van Defensie Henk Kamp was kort maar krachtig: “Het ministerie van Defensie stopt met het geven van wapeninstructies aan embedded journalisten in Uruzgan. Ook mogen ze geen militair uniform dragen. Dat heeft minister Kamp van defensie in een spoeddebat in de Tweede Kamer hierover vorige week gezegd. Aanleiding was het schietincident waarin filmmaker Vik Franke zegt betrokken te zijn geweest. Franke bekende onlangs zelf ‘om te overleven’ geschoten te hebben, nadat het militaire aanvalsteam waarvan hij filmopnamen maakte in een hinderlaag was gelopen van vermoedelijke taliban-strijders.” (2006)

Aan deze regel is sindsdien niets veranderd, en Rutger Castricum had dus, behalve het meestal verplichte scherfvest en helm, geen gevechtspak-met-Nederlands-vlaggetje mogen dragen, ook al zou een of andere plaatselijke Nederlandse commandant hem dat hebben gevraagd.
Er waren nogal wat reacties waarin er op werd gewezen dat de Taliban zich niet aan het oorlogsrecht houden, dus waarom zouden de Nederlandse militairen (of journalisten) dat dan wel doen? Het antwoord: de Nederlandse krijgsmacht is een door regering en parlement gecontroleerde instantie die gebonden is aan ‘spelregels’  als het oorlogsrecht en de geweldsinstructies van ISAF (de door de NAVO geleide stabilisatiemacht in Afghanistan). Iedereen kan zich de ophef voorstellen die zou ontstaan indien de Nederlandse militairen in Uruzgan die regels aan hun laars zouden lappen.
Iemand schreef me dat het driemans-team van GeenStijl niet voor ‘normale’ journalistieke reportages in Uruzgan was, maar voor promotiedoeleinden van Defensie. Ik hoop vurig dat dat laatste niet waar is. Want wat dan te denken van de af en toe laatdunkende opmerkingen en teksten van het GeenStijl-team over de plaatselijke bevolking? Dat riekt meer naar anti-reclame.
Uit de reportages tot nu toe is wel duidelijk dat het team onder de militaire censuur valt. Zo werd uit de reportage van de reis naar Afghanistan de naam van het tussenstop-vliegveld in de Emiraten (Minhad) vervangen door een luide BEEP. Hoewel de Emiraten volop meedoen aan de vechtmissie ‘ Operation Enduring Freedom’ (en zelfs een eigen Special-Forces-hoekje hebben op Kamp Holland – momenteel overigens niet bemand) stelt men publiciteit daarover niet zo op prijs.
Tot slot: ook ik vond een aantal beelden uit de reportages boeiend en interessant, en ik kan me voorstellen dat die dat ook zijn voor het thuisfront van de uitgezonden militairen. 

PS: domme, beledigende, en slecht-geinformeerde reacties worden verwijderd – mijn weblog is geen vuilnisbak 😉