Door majoor Ank, humanistisch raadsvrouw, Uruzgan.

‘Ik vertrouw je’. Een simpel zinnetje, dat zo veel kan betekenen…

Ik ben net terug van ‘buiten de poort’, bij twee pelotons. Het voert te ver om alles hier uit de doeken te doen – doet er voor de ‘leek’ ook niet toe – maar laat me volstaan met te zeggen dat het met het moreel van deze pelotons zorgwekkend gesteld was (er is heel veel gebeurd, of liever gezegd niet gebeurd) waardoor het me goed leek om met ze op pad te gaan. Gewoon, erbij zijn, kijken hoe de week verloopt, kijken hoe de sfeer is, hoe iedereen ervoor staat. Gevoelsthermometer zijn, omdat deze jongens me aan het hart gaan.

Vertrouwen, heb ik het hier al over vertrouwen gehad? Over hoe essentieel vertrouwen is voor infanteristen? Over het samen voorwaarts moeten gaan en blind moeten weten wat je maatje links van je doet bij een vuurcontact, en wat je maatje rechts van je doet? En weten dat jij zonder nadenken doet wat je moet doen, dat je daar vertrouwen in hebt? Hoe meeste van deze jongens met hun ogen dicht voor elkaar door het vuur gaan?

OK,  dat is wat geromantiseerd – en een beetje veel Band of Brothers – maar toch. Vertrouwen in elkaar is wat infanteristen hebben… haal alles weg en dat blijft over. Vraag het ze, en velen gaan voor elkaar hierheen. Of voor het geld, maar vooral toch voor elkaar…

Vertrouwen moet groeien, dat is er niet vanzelf. Hoe groeit vertrouwen? Door elkaar door en door te kennen, vooral dat deel dat nodig is tijdens het gevecht. Dat leren ze ook in de opleiding; naast skills en drills leren ze vooral te praten. Zit je wat dwars, heb je je kop er niet bij: zeg het, dan is het goed. Is er iets met je meisje, of met je ouders, of met je hond: deel het met je groep en het is goed. Vertrouwen komt dus – onder andere – door dingen eerlijk te zeggen; dat vragen we van deze jongens.

Vertrouwen in elkaar, maar ook in je naasthogere commandant; vertrouwen dat hij (het is echt meestal een hij) weet wat hij doet en dat hij het beste met jou en je groep voor heeft. En vertrouwen in het daarnaasthogere niveau, dat zij ook weten wat ze doen, en dat zij ook het beste met jou voor hebben. Enzovoorts.  En, vertrouwen in diezelfde eerlijkheid; dat wat je geeft krijg je terug, toch?

Deze week was ik juist bij deze twee pelotons omdat zij een deel van hun vertrouwen kwijt zijn. Niet in hun naasthogere commandant, en ook niet in diens naasthogere niveau, en ook nog niet eens in het daarnaasthogere niveau. Het ligt hoger.

Ik gebruik altijd de vergelijking van de trap: wanneer je een trap schoonmaakt, begin je bovenaan; je veegt het stof van de bovenste trede naar beneden, zodat al het stof onderaan eindigt. Iemand is de hoogste trede, en iemand veegt dat stof naar beneden en de onderste trede heeft er last van, de onderste soldaat loopt in het stof, in het vuil. Letterlijk en figuurlijk.

Ik zie hoe mensen – naarmate ze ouder worden, en hoger in de rangen stijgen – die essentiële eerlijkheid kwijtraken. De loopbaan wordt belangrijk, fouten maken ‘is geen optie meer’, en we doen steeds beter alsof. Niet alleen binnen dit bedrijf; het zal bij ouder worden (volwassen?) horen, maar in dit bedrijf gaat het om mensenlevens.

En ik zie hoe dat stof, hoe die oneerlijkheid, soldaten in de weg zit. Hoe het hun vertrouwen raakt, waardoor het afbrokkelt. Een schreeuw om eerlijkheid; wie was het die zei ‘het eerste dat sneuvelt in een oorlog is de waarheid’? Wijze woorden en oh zo waar.

Tegen mij werden deze week de woorden ‘ik vertrouw je’ uitgesproken toen we met een man of zeven rond een kacheltje zaten, met een muziekje aan en we wilden wat anders horen. Waarop een jongen zei (met licht Amsterdams-lijkende tongval): ‘doe maar een lauwe beat’. Ik pak m’n iPod (ik wil ook wel weer eens mijn eigen muziek horen) en kijk ‘m vragend aan. Hij zegt ‘ik vertrouw je’ (we hadden eerder in de week al even muzieksmaken uitgewisseld).

De muziek en de tekst is gedateerd te noemen, maar nog steeds actueel…. (dit is overigens niet wat ik op de iPod uitkoos …)

Gimme some truth – John Lennon

I’m sick and tired of hearing things
From uptight, short-sighted, narrow-minded hypocrites
All I want is the truth
Just gimme some truth

I’ve had enough of reading things
By neurotic, psychotic, pig-headed politicians
All I want is the truth
Just gimme some truth

No short-haired, yellow-bellied, son of tricky dicky
Is gonna mother hubbard soft soap me
With just a pocketful of hope
Money for dope
Money for rope

No short-haired, yellow-bellied, son of tricky dicky
Is gonna mother hubbard soft soap me
With just a pocketful of soap
Money for dope
Money for rope

I’m sick to death of seeing things
From tight-lipped, condescending, mamas little chauvinists
All I want is the truth
Just gimme some truth now

I’ve had enough of watching scenes
Of schizophrenic, ego-centric, paranoiac, prima-donnas
All I want is the truth now
Just gimme some truth

No short-haired, yellow-bellied, son of tricky dicky
Is gonna mother hubbard soft soap me
With just a pocketful of soap
It’s money for dope
Money for rope

Ah, I’m sick and tired of hearing things
From uptight, short-sighted, narrow-minded hypocrites
All I want is the truth now
Just gimme some truth now

I’ve had enough of reading things
By neurotic, psychotic, pig-headed politicians
All I want is the truth now
Just gimme some truth now

All I want is the truth now
Just gimme some truth now
All I want is the truth
Just gimme some truth
All I want is the truth
Just gimme some truth