Dat geïmproviseerde explosieven (‘bermbommen’)  doodsoorzaak nummer één zijn onder de Nederlandse militairen in Uruzgan is vrijdag weer pijnlijk duidelijk geworden. Ditmaal stapte het slachtoffer (de 24-jarige sergeant Mark Weijdt van de Luchtmobiele Brigade) tijdens een vuurgevecht op zo’n explosief en verloor het leven. Een andere militair raakte lichtgewond.  Mark Weijdt was het zesde slachtoffer van een Improvised Explosive Device, twee andere militairen kwamen eerder om bij zelfmoordaanslagen in respectievelijk Deh Rawod en Tarin Kowt.  Het totaal aantal slachtoffers onder de Nederlandse militairen in Afghanistan bedraagt nu 18.

Sergeant Weijdt kwam om het leven bij een grote operatie van de Nederlandse Task Force Uruzgan en het Afghaanse leger in het het noordelijk deel van de Baluchi-vallei. Eerder waren soortgelijke operaties uitgevoerd ten westen van Tarin Kowt in het Mirabad-gebied, en op de westelijke oever van de Helmandrivier Dat er bij de operatie in de Baluchivallei sprake was van een vuurgevecht kan liggen aan het feit dat er zich hier eerder al felle gevechten hebben voorgedaan.

Volgens Defensie viel het slachtoffer iets ten zuiden van Kala Kala, hetzelfde gebied waar vorig jaar de tot nu toe grootste veldslag met de Taliban en buitenlandse jihadisten heeft plaatsgevonden: ‘De Slag om Chora’. De politiepost op een kale heuvel bij Kala Kala was toen een van de ‘hotspots’ van deze slag en ook in het landbouwgebied ten zuiden daarvan (de green zone) is zwaar gevochten.

Vorige maand meldde ISAF dat in de buurt van Kala Kala drie Taliban-verdachten aan. Het betrof de ‘schaduwrechter’van de Taliban voor dit gebied (Haji Mullah Shahabudin) en diens twee zoons, die als actief strijders te boek staan.  De spanningen in de Baluchivallei hebben er ook mee te maken dat hier een stam woont die bijna per definitie pro-Taliban is: de Tokhi, een onderstam van de Ghilzai, naast de Durrani een van de twee hoofdstromingen binnen de Pathaanse bevolkingsgroep. De leider van de Taliban, Mullah Omar, hoort tot dezelfde stroming (de Hotak-stam van de Ghilzai).

Tijdens de Slag om Chora kwamen deze tegenstellingen duidelijk naar voren: de Barakzai ten noorden van Kala Kala vochten aan Nederlandse zijde mee tegen de Tokhi en andere Ghilzai-Pathanan. Hun leider: Rozi Khan, afgelopen juni bij vrije verkiezingen gekozen tot districtshoofd van Chora; dit najaar per ongeluk doodgeschoten door Australische commando’s.

Ook in het Mirabad-gebied wonen hoofdzakelijk Ghilzai-Pathanen. Deze hebben een hekel aan president Hamid Karzai: hij behoort tot de ‘verkeerde’ stam (de Popolzai, een tak van de Durrani), net als de twee belangrijkste krijgsheren van Uruzgan: Jan Mohammed Khan (ex-gouverneur) en Matiullah Khan.

Toelichting kaartje: Geel = Durrani; rood = Ghilzai; groen=Popolzai. (Bron: Atlantische Commissie van de Verenigde Staten, briefing kolonel Nico Tak, 2006)