Op 29 mei ontvangt de kapitein der Commando’s Marco Kroon van koningin Beatrix de Militaire Willems-Orde voor zijn inzet in Afghanistan, het eerste individu sinds 1955 dat die eer te beurt valt. Uitgebreide details over de redenen voor de toekenning zijn nog niet vrijgegeven, wel dat de kapitein als pelotonscommandant een groot aantal gevechten tegen de Taliban in Uruzgan heeft geleid.

Maar in het blad ‘Carré’ van de Nederlandse Officieren Vereniging staat wel informatie over een van die acties, in een verslag van een seminar over ‘‘Leiderschap onder extreme omstandigheden’ dat afgelopen november plaats vond. Onderstaand de passage over een van de acties van een peloton van het Korps Commandotroepen onder leiding van kapitein Kroon in de Baluchivallei ten noorden van Tarin Kowt.

Draagvlak

Na een opbouwende opmerking in de richting van de mariniers startte kapitein der Commando’s Marco Kroon zijn imponerende relaas waar duidelijk momenten van herbeleving in aanwezig waren. Aan de hand van een operatie in de Baluchi Vallei schilderde hij op zijn eigen plastische wijze zijn keuzes, gevoelens en adrenalineniveau tijdens dit optreden. Als ‘man van de basis’ gebruikte hij hiervoor de 5 W’s (wie, wat, waar, wanneer, waarom). Op dag x moest hij met zijn SF-peloton van ongeveer 30 man deze vallei in samenwerking met Australiërs en Amerikanen ‘leegvegen’ teneinde een aantal belangrijke Taliban-leiders uit te schakelen. Hierbij zou door de vijandelijke linies voorwaarts moeten worden gegaan om de doelen te bereiken. Ter verrassing werd niet, zoals tot dan toe bereden, maar te voet opgetreden. Daarbij moest dus alle uitrusting worden gedragen. De actie zou 7 dagen duren.

Als vuursteun kon worden beschikt over een AC-130 gunship (een Hercules vliegtuig met een 105mm houwitser en een 40mm snelvuurkanon aan boord) en later A-10’s (vliegtuig met snelvuurkanon). Deze actie zou anders worden dan de gebruikelijke opdrachten in de voorgaande periode. Tijdens de voorbereiding stonden Kroon en zijn mensen dit keer bewust stil bij het feit dat er wellicht de volgende dag eigen verliezen zouden zijn. De spanning was nu nog op Kroon’s gezicht af te lezen.

De eerste keuze als commandant was wat er mee genomen moest worden. Teneinde meer water en munitie mee te nemen besloot kap Kroon het eten thuis te laten. Niet iedereen was hier blij mee. Om zijn mensen optimaal gevechtsgereed te houden, kregen de sterkeren op zijn aanwijzing meer te dragen dan de anderen (40 kg en meer). In het aardedonker werd het door de Taliban bewoonde gebied binnengedrongen waarbij het bezit van nachtkijkers een grote voorsprong gaf op de tegenpartij. Anders dan gepland kon een bereden neveneenheid niet voorwaarts gaan vanwege ingegraven IED’s.

Halverwege de opmars naar de eerste doelen kruisten niets vermoedende, terugkerende Talibanstrijders de opmarsroute van het peloton. Toen ontdekking onvermijdelijk zou worden gaf Kroon opdracht in rondom te gaan en controleerde de beveiliging met behulp van spotting van de eigen lasers. Nadat de afstand tot de Talibanstrijders was teruggelopen tot minder dertig meter werd het voor hem duidelijk dat hij het commando moest geven tot vuren. Weten dat er over enkele seconden vele doden zullen zijn gaf een duidelijk andere beleving dan het vuur vrij geven tijdens een oefening! Hoewel de eerste tegenstanders met dempers werden uitgeschakeld ontstond er na geschreeuw van gewonden toch besef bij de Taliban dat er vijandelijke activiteiten gaande waren. Dit leidde tot een langzaam toenemende tegenstand waarbij het voor Kroon duidelijk werd dat doorgaan op deze wijze tot munitietekort en uiteindelijk uitschakeling zou leiden. ‘Onder vuur in het donker even een plannetje bedenken valt tegen maar toch moet je blijven nadenken’. Zo te horen tot zijn eigen verrassing gingen op dat moment zelfs begrippen uit de theorie als ‘hernemen initiatief’ en ‘behoud van momentum’ door zijn hoofd.

Zijn volgende beslissing memoreerde hij als ‘eentje die ik mijn hele leven niet meer zal vergeten’. Hij besloot vuur ‘met eigen troepen nabij’ aan te vragen en vervolgens onder dekking van dit vuur in een soort corridor voorwaarts te gaan. Wetend dat de C-130 gunship zeer goede richtmiddelen heeft besloot hij vuur aan te vragen op tegenstanders op slechts 50 m afstand, die zich bevonden tussen hem en het opgedragen doel. Daarbij schilderde hij het gehoor wat er door hem heen ging: in flitsen zag hij beelden van thuis en zijn kinderen. Nadat hij iedereen had gecommandeerd om in dekking te gaan liet hij het vuur via de Forward Air Controller (FAC) afgeven. Tegelijkertijd realiseerde hij zich dat het vuur ook geleid zou moeten worden. “Op zo’n moment moet je als commandant, samen met je FACer, boven de dekking uit komen en onder het risico geraakt te worden je verantwoordelijkheid nemen en het voorbeeld geven.” De vuursteun viel goed en de tegenstand in de geplande richting verminderde. Terwijl de granaatscherven voorbij vlogen werd het vuur verlegd. Daarna gaf hij het bevel om op te staan en voorwaarts te gaan; en iedereen stond op en ging. Voor hem een moment van overdenking. Natuurlijk had hij iedereen geïnformeerd over zijn plan en wist iedereen dat zitten blijven geen optie was. Maar terugkijkend is het toch een apart gevoel dat jouw mensen, die weten dat ze door het vijandelijke vuur kunnen sterven, opstaan en voorwaarts gaan omdat jij dat beveelt.

Zonder verliezen werd het opgedragen doel, een quala, bereikt en gebruikt om de nacht in door te brengen. Tijdens de nacht werd met eigen vuur en vuursteun nog een hevige tegenaanval afgeslagen. Bij het aanbreken van de dag kwam de opdracht de resultaten van het optreden te controleren en zoveel mogelijk de gevraagde informatie te verzamelen over met name de identiteit van de uitgeschakelde Talibanstrijders. Daarbij moest hij als commandant ingaan tegen dreigende ‘normvervaging’. Hij zag erop toe dat vijandelijke gewonden conform de geldende regels werden verzorgd. Ten aanzien van de doden gaf hij opdracht deze in overeenstemming met de moslim-cultuur op zijn minst toe te dekken. “Ook al is de antipathie na gebeurtenissen zoals zojuist verteld begrijpelijk, toch zul je als commandant op zulke momenten krachtig moeten optreden.” (Marco Kroon gebruikte krachtigere woorden dan hier beschreven).

(…)

(Bron: Carré, passage uit artikel ‘Leiderschap onder extreme omstandigheden‘, januari 2009)