Naar aanleiding van een door de Taliban gepubliceerde interview met mullah Beradar (de landelijke militaire commandant van de beweging) ben ik dit weekeinde eens mijn archief ingedoken. Het opmerkelijke is namelijk dat zowel Beradar als zijn baas mullah Omar sterke banden hebben met het district Deh Rawod in Uruzgan.

Beradar is er geboren en getogen. Mullah Omar is geboren in de provincie Kandahar, maar tijdens zijn jeugd is zijn familie ingetrokken bij een oom in het dorpje Kakrak, even ten noorden van de Nederlandse basis Camp Hadrian en de Amerikaanse basis Firebase Tycz.

Prangende vraag is uiteraard: waren de  nummers 1 en 2 van de Taliban  jeugdvrienden? Zwommen ze op hete dagen  samen in de Helmand? Vliegerden ze  gebroederlijk? Waren hun families op enige  manier met elkaar verbonden?  En was hun  band met Deh Rawod een van de  aanleidingen voor de Taliban om in de  tweede helft van 2007 een ‘sluipend  offensief’ in het district te lanceren? Stapsgewijs wisten de Taliban toen grote delen van het district te veroveren op ISAF en het Afghaanse leger, waaronder het belangrijke landbouwgebied, de green zone, rechts van de foto. Het leidde tot een grote vluchtelingenstroom vanuit de green zone naar de even zuidelijker gelegen hoofdplaats van het disctrict, Deh Rawod Bazar.

Door gebrek aan troepen stonden de Nederlandse Task Force Uruzgan en het Afghaanse leger machteloos, en de actie bij Deh Rawod ging de geschiedenisboeken in als een van de belangrijkste territoriale overwinningen van de Taliban sinds ISAF in augustus 2006 actief werd in zuid-Afghanistan. Ik was in het najaar van 2007 in Uruzgan en vroeg aan de toenmalige commandant van de Battle Group waarom er niets gedaan werd aan de veroveringen in Deh Rawod. Antwoord: ‘geef me een week voorbereiding en we meppen ze eruit. Maar dat doen we niet, want we hebben te weinig troepen om vervolgens de heroveringen te kunnen consolideren’.

Opmerkelijk in deze periode is dat volgens onbevestigde berichten Mullah Omar persoonlijk een kijkje is komen nemen naar de successen van zijn troepen, waar trouwens ook buitenlandse jihadisten deel van uitmaakten. Ik ontving een tip dat Omar gesignaleerd  was in het dorpje Durshanak, even ten  zuiden van de plek waar ik nevenstaande foto nam (de voormalige patrouillebasis  Phoenix). Nederlandse Special Forces  zouden zelfs in de startblokken zijn gezet  voor een actie om hem op te pakken of uit te  schakelen. Maar via-via vernam ik dat er  weliswaar inderdaad een ‘mullah Omar’  gesignaleerd was (om precies te zijn: langs  elektronische weg door de afluisterschotels van ‘Nationale Signals Intelligence Organisation’ (NSO) in het Friese Burum), maar dat nader onderzoek door de militaire inlichtingendienst MIVD  zou hebben opgeleverd dat het niet ging om dé mullah Omar, maar een naamsgenoot. Tot op vandaag denk ik daar zo het mijne van (in mijn lijstjes van Taliban-kopstukken komt geen andere Mohammed Omar voor), maar feit is dat er geen actie werd ondernomen. Amerikaanse druk? Een van de theorieën die ik kreeg te horen was dat de VS en andere bondgenoten er geen enkel belang bij hadden en hebben om Mullah Omar uit schakelen, het zou een averechts effect kunnen hebben.

Het zou tot begin 2008 duren voordat er genoeg (Afghaanse) troepen naar het gebied werden gebracht in het kader van Operatie Pathan Ghar. Maar het feitelijke ‘wegmeppen’ van de Taliban werd niet door de Nederlanders en Afghanen gedaan: dat was het werk van Amerikaanse Special Forces met een hoop luchtsteun. Aan de Nederlanders en Afghanen vervolgens de wat minder spectaculaire taak om de herovering te consolideren, wat tot op de dag van vandaag grotendeels succesvol is gebeurd. Overigens rommelt het volgens de laatste berichten in het noorden en westen van het district, en in het oosten, op de route naar Tarin Kowt, zijn al twee Nederlandse voertuigen door IED’s getroffen. Helemaal rustig is het dus nog niet in het ‘jeugdhonk’ van de mullah’s Omar en Beradar.