Deh Rawod, donderdag – Terug van twee dagen ‘buiten de poort’ van Camp Hadrian in Deh Rawod. Reisdoel: Patrouillebasis Phoenix, een kleine Nederlands-Afghaanse buitenpost aan de westelijke oever van de Helmandrivier. Op Phoenix is het vergeleken met de andere Nederlandse bases in Uruzgan voor de soldaten afzien. Spartaans, zeg maar.

Slaapplaatsen in Patrouillebasis Phoenix. Eigen foto.

Perfect uitzicht
De post bestaat uit een quala, een ommuurde boerderij met een uitkijktoren en een apart mini-kampje voor de Afghaanse militairen.. Geen keuken maar veldrantsoenen. Geen internet of telefoon. Geen grote koelkasten. Douchen doet men met flessen water. De grote behoefte in een vuilniszak op een stoel-zonder-zitting. Werkt trouwens prima en scheelt een hoop water(flessen). Slapen op een veldbedje met een klamboe tegen de bonte stoet insecten die men zoal tegen kan komen. Maar een perfect uitzicht naar het noorden, tot aan de volgende Nederlandse post: Coyote. En naar het westen ziet men de monding van een vallei die in het verleden veelvuldig is gebruikt door de Taliban om Uruzgan in en uit te komen. Daarachter de bergen waar op een gegeven moment de buurprovincie Helmand begint. Een rat Line, zoals dat in het jargon heet. Ook een perfect uitzicht op de green zone van Deh Rawod, een landbouwgebied dat vorig jaar door de Taliban werd veroverd op de Nederlandse, Amerikaanse en Afghaanse troepen. En waar begin dit jaar eerst Amerikaanse commando’s en het Afghaanse regeringsleger met een hoop luchtsteun de ruggengraat van de tegenstander braken. Direct gevolgd door de Nederlands-Afghaanse operatie Pathan Ghar (Berg van de Pashtun), bedoeld om het hele gebied zeker te stellen en de terugkeer mogelijk te maken van de duizenden mensen die na de aanval van de Taliban waren gevlucht.

Luitenant Sander voor de microfoon van de Wereldomroep. Foto Defensie.

Graan
Maar voor mij het meest interessant was een patrouille onder leiding van luitenant Sander ver naar het zuiden langs de westoever; tot aan het zuidelijkste puntje waar de Nederlanders komen. Vorig jaar was ook dit gebied in handen van de Taliban. Nu zijn ze verdreven. De boeren zijn overal het graan aan het oogsten. Bij mij en menig ander collega is in de loop van de tijd het beeld ontstaan dat de boeren hun inkomen vooral uit de      teelt van papaver halen. Je ziet er hier en daar wel een veldje van (de oogst van het papaversap is trouwens al voorbij) maar het is toch voornamelijk graan, graan en nog eens graan. Dorsen doet men op een primitieve manier: met ezels die rondjes lopen over het graan. Werkt ook prima, laat ik me vertellen.

Dorpsbezoek
Op diverse plaatsen ook posten van de Afghaanse politie, nieuw voor dit gebied. De permanente aanwezigheid van de politie hier is belangrijk: ze kennen het gebied en de mensen. ‘Ongewenste vreemdelingen’ vallen meteen op. Juist als we in het gebied zijn blijkt er een man aangehouden te zijn met explosieven in de kofferbak, mogelijk om bermbommen te maken (die trouwens zelden in de berm maar meestal in de weg zelf liggen ingegraven, maar dit ter zijde). De Nederlandse patrouille bezoekt dorpje X om er de dorpsoudste te spreken. Hij is niet thuis, zijn broer wel. Een van de problemen van dit dorp is de lage waterstand en er zijn plannen om een betonnen irrigatiekanaal aan te leggen. Het hele dorp betaalt er aan mee, maar er zal ook Nederlandse geld bij moeten worden gelegd om het project te kunnen afmaken. Ook in dorpje Y speelt het water een probleem. Tijdens het offensief begin dit jaar tegen de Taliban zijn de drie belangrijkste waterbronnen beschadigd geraakt en die moeten worden opgeknapt. In dit straatarme dorpje hebben de mensen zelf er het geld niet voor. Gezeten onder een boom langs een kabbelend stroompje praat luitenant Sander met de dorpsoudste en twee andere oude mannen over wat ze precies nodig hebben. De geschatte kosten van het herstel van de bronnen: 1500 dollar. De luitenant zal dit bespreken met de mensen van het Nederlandse Provinciaal Reconstructieteam en belooft snel terug te komen.

Overleg met dorpsoudsten. Eigen foto.

Inlichtingen
Ik hoor u vragen: dorpje X? Dorpje Y? Dat zit zo: de Taliban beschikken over een redelijk perfecte inlichtingendienst die alle relevante openbare gegeven verzamelt. Het ‘Nederlandse record’, weet ik uit eigen informatie staat op één uur tussen de publicatie van een bericht in een van de Nederlandse media en het moment waarop de Talibanstrijders bij Deh Rawod over dat bericht spraken op hun walkietalkies (ICOM’s). Één uur! Dat geeft u hopelijk een idee hoe goed hun inlichtingen zijn. En aangezien ik het niet op mijn geweten wil hebben dat dorpje X of dorpje Y in de toekomst bezoek van de Taliban krijgt (ze zijn nu weg, maar wel in de buurt) vermeld ik de namen maar niet.

Kafirs
Dat is zelfcensuur zult u zeggen en daar heeft u helemaal gelijk in. Maar u bevindt zich waarschijnlijk niet in een gebied waar samenwerken met de Christian kafirs terrorists occupation military terrorists, om de Taliban te citeren, leidt tot het afhakken van neuzen en oren, het doorsnijden van kelen en andere vervelende dingen. De dorpjes blijven wat mij betreft dus anoniem.

De verslaggever geniet van het uitzicht. Op de achtergrond ‘Alexander Hill’, waar de troepen van Alexander de Grote de Helmandrivier zouden zijn overgestoken. Foto Defensie.

Schoten
Op de weg terug van Phoenix naar Camp Hadrian steken we met een krakkemikkig pontje de Helmand-rivier over. Gezien de zinderende hitte zou ik er graag een duik in nemen, maar de militaire medische dienst heeft dat iedereen sterk ontraden: de rivier bevat parasieten en andere beestjes waar ons westers gestel slecht tegen kan. Terwijl we op de oostelijke oever wachten op vertrek klinken er opeens drie schoten. Meteen worden alle lopen die kant op gericht en speuren de Nederlandse militairen met hun geavanceerde middelen het terrein af. Intussen blijven de boeren rustig aan het werk op hun akkertjes en blijven de kinderen spelen. Drie Afghaanse legerpick-ups komen aanracen. Versterking denk ik even, maar de heren komen lekker zwemmen. Na een half uurtje komt men tot de conclusie dat de schoten niet afkomstig waren van een tegenstander, maar vermoedelijk van een agent of soldaat die iets te enthousiast zijn wapen aan het checken was.

Patrouillebasis Phoenix

Beladen
Op de weg terug naar Camp Hadrian rijden we een stukje langs de Green Zone van Deh Rawod. Ik ontkom er niet aan om te denken aan wat er in dit gebied allemaal gebeurd is. Sergeant Martijn Rosier van de genie, omgekomen toen hij een explosief onschadelijk probeerde te maken. Soldaat Tim Hoogland, in september gesneuveld. Korporaal Aldert Poortema en soldaat Wesley Schol, afgelopen januari omgekomen door eigen vuur. Veel gewonden, veel ellende onder de bevolking. Nu is het rustig en vredig en kun je je nauwelijks voorstellen hoe anders het een half jaar geleden was.

Tussenstop tijdens een patrouille. Foto Defensie.

Rattaplan en Cracker
De gesneuvelde soldaat Wesley Schol had een troeteldier: de puppy Cracker. Om zijn nagedachtenis levend te houden heeft Defensie op verzoek van de ouders Cracker naar Nederland gebracht. Volgens de militairen ter plaatse is Cracker een puppy van Rattaplan*, de mascottehond van de inmiddels opgeheven post Volendam in de Green Zone van Deh Rawod. Hij was met een patrouille meegerend naar Volendam en daar geadopteerd. Rattaplan is intussen overgedragen aan een Afghaanse politiepost aan de andere oever van de Helmand. En wat zien we daar achter de Nederlandse patrouille aanrennen waar ik mee op pad ben? Een hond, die al snel herkend wordt als diezelfde Rattaplan. De hond gaat rustig op de patrouillebaas Phoenix liggen alsof hij zich meer thuis voelt bij Nederlandse dan bij Afghaanse militairen. Helaas is Rattaplan tot een gezondheidsrisico verklaard vanwege de vele parasieten die hij meedraagt. Terug naar de Afghaanse post dus.

* – de correcte naam is Rataplan, maar vanaf het begin heeft deze hond twee t’s gehad

Rattaplan. Eigen foto.